بررسی تطبیقی اندیشۀ میرزا ملکمخان و جلال آلاحمد؛ از تجددگرایی تا هویت ایرانی-اسلامی
نویسندگان
چکیده مقاله:
عقبماندگی پدیدهای است که ذهن بسیاری از روشنفکران معاصر ایران را به خود معطوف کرده است. این پژوهش به واکاوی و نقد اندیشۀ «میرزا ملکمخان نظامالدوله» و «جلال آلاحمد» پیرامون چرایی وقوع این پدیده و چگونگی برونرفت از آن میپردازد. جوهر اندیشۀ ملکمخان مبارزه با عقبماندگی در پرتو تجددگرایی است و آلاحمد نیز بومیگرایی و بازگشت به فرهنگ اسلامی را چارۀ کار میداند. سؤال اصلی پژوهش چرایی تفاوت در پاسخ این دو متفکر به بحرانی یکسان است. براساس فرضیۀ این پژوهش، بهعلت شرایط سیاسی- اجتماعی و پیشفرضهای ذهنی متفاوت ملکم و آلاحمد، در مرحلۀ مشاهده و کشف بحران، هر یک از آن دو، جامعۀ آرمانی متفاوتی را فرادید آورده و به پاسخهای مختلف و متضادی رسیدهاند. در پایان با تأکید بر برداشت «همزمان» (synchronic) و غیرتاریخی هر دو متفکر از پدیدۀ عقبماندگی، به مقایسۀ اندیشۀ تحولخواهانۀ آن دو در چارچوب نظریۀ بحران اسپریگنز پرداخته میشود.
منابع مشابه
تجددگرایی در ایران معاصر؛ مطالعۀ موردی: اندیشۀ میرزا ملکمخان ناظمالدوله
چکیده نخستین رویارویی اندیشهگران ایرانی با تمدن غرب تقریباً در دورۀ قاجار اتفاق افتاد. احساس عقبماندگی و ضعف فکری این اندیشهگران در برابر غرب، اولین رگههای شکلگیری تجددگرایی در ایران را ایجاد کرد. میرزا ملکمخان از مهمترین نمایندگان تجددطلبی در ایران اسلامی است. ملکمخان اندیشهگری است که شالودۀ اندیشه و عمل معاصر را در کنار نخستین منورالفکران ایران بنیان نهاده است. برخی از نویسندگان و م...
متن کاملتقیزاده، از تجددگرایی تا فرنگیمآبی
درک بینش روشنفکری تقیزاده همانقدر دچار کجفهمی است که درک شخصیت سیاسی او؛ با این تفاوت که تقیزاده خود، در ایجاد این کجفهمی بیش از هر کس دیگر نقش داشت. چرا که ایراد جمله «ایرانی باید ظاهراً و باطناً، جسماً و روحاً فرنگیمآب شود و بس» دیگران را به این بینش کشانید که وی با درک سطحی از مدرنیته، فاقد وجاهت روشنفکری بوده و به اندازهی یک فرنگیمآب نزول کرده است؛ در حالیکه بررسی مطالب و نوشته های وی...
متن کاملتجددگرایی در ایران معاصر؛ مطالعۀ موردی: اندیشۀ میرزا ملکم خان ناظم الدوله
چکیده نخستین رویارویی اندیشه گران ایرانی با تمدن غرب تقریباً در دورۀ قاجار اتفاق افتاد. احساس عقب ماندگی و ضعف فکری این اندیشه گران در برابر غرب، اولین رگه های شکل گیری تجددگرایی در ایران را ایجاد کرد. میرزا ملکم خان از مهم ترین نمایندگان تجددطلبی در ایران اسلامی است. ملکم خان اندیشه گری است که شالودۀ اندیشه و عمل معاصر را در کنار نخستین منورالفکران ایران بنیان نهاده است. برخی از نویسندگان و مور...
متن کاملتجددگرایی در ایران معاصر؛ مطالعۀ موردی: اندیشۀ میرزا ملکم خان ناظم الدوله
چکیده نخستین رویارویی اندیشه گران ایرانی با تمدن غرب تقریباً در دورۀ قاجار اتفاق افتاد. احساس عقب ماندگی و ضعف فکری این اندیشه گران در برابر غرب، اولین رگه های شکل گیری تجددگرایی در ایران را ایجاد کرد. میرزا ملکم خان از مهم ترین نمایندگان تجددطلبی در ایران اسلامی است. ملکم خان اندیشه گری است که شالودۀ اندیشه و عمل معاصر را در کنار نخستین منورالفکران ایران بنیان نهاده است. برخی از نویسندگان و مو...
متن کاملفراز و فرودهای هویت ایرانی- اسلامی (از آغاز تا تهاجم تیمور)
هویت ملی ایرانیان ریشه در اعماق فرهنگ و تمدن ایران دارد . فرهنگ و تمدنیکه تاریخ آن با توجه به شواهد متعدد باستان شناسی دست کم به هزاره پنجم ق .مبرمی گردد. آریاها که در حدود هزاره اول ق .م وارد ایران شدند با استفاده از اینمیراث غنی و بهره گیری از دستاوردهای چندهزائ ساله تمدن ها بین النهرین،مصر و جز این ها اساس تمدن و فرهنگی اصیل و استواری را پایه نهادند که درتندباد تهاجم اقوام عرب و ترک اگر چه ا...
متن کاملمنابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده{@ msg_add @}
عنوان ژورنال
دوره 47 شماره 3
صفحات 705- 719
تاریخ انتشار 2017-09-23
با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.
کلمات کلیدی
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023